Gebiedsproces Hegewarren

De polder De Hegewarren ligt in Oudega (1 van de 13 dorpen van Drachten, gemeente Smallingerland) en is één van de ontwikkelgebieden in de Veenweidevisie.

De Hegewarren is een veenpolder ten zuiden van het Nationaal Park De Alde Feanen en is omsloten door water, natuur- en recreatiegebieden. Door oxidatie van het veen, daalt de bodem. Dit heeft verregaande consequenties voor het waterbeheer van de polder. Ook leidt het tot verdere verdroging van omliggende natuurgebieden. En er komt CO2  vrij. Veehouders in de polder ervaren de gevolgen van bodemdaling. Daarnaast levert de ligging van de polder tegen de Alde Feanen aan grote beperkingen op voor hun bedrijfsvoering. Dit geeft onzekerheid voor de toekomst.

Eind 2022 koos Provinciale Staten voor de toekomstige inrichtingsvariant Open en Natuurlijk.
In deze variant krijgt water de hoofdrol en zijn er vrijwel geen polderkades meer nodig. Het waterrijke landschap in Open en Natuurlijk wordt ingezet om natuur en verschillende vormen van recreatie te versterken.

Het duurt nog een aantal jaren totdat begonnen wordt aan de uitvoering van het plan ‘Open en Natuurlijk’. In de tussentijd wordt de grond, die de provincie in de Hegewarren heeft aangekocht, voor een deel beschikbaar gesteld voor onderzoek door het Veenweideprogramma. Het onderzoek/de innovaties worden in twee bedrijfsconcepten uitgevoerd: een waterbedrijf en een natuurbedrijf. Deze bedrijven onderzoeken hoe op vernatte veengrond arbeidsefficiënt geteeld en geweid kan worden, welk financieel rendement kan worden behaald en of/waar het vastloopt voor wat betreft beleidskaders. De resultaten uit deze onderzoeken zijn bedoeld om agrariërs binnen het veenweidegebied, te helpen de omslag te maken naar werken met een hoger waterpeil.

Uit de Nieuwbrief Hegewarren van maart 2025

Na de zomer van 2024 is een Landschapsecologische Systeem Analyse (LESA) afgerond.
In een LESA wordt het huidige systeem geanalyseerd door te kijken naar o.a. de geologische opbouw, bodem, hoogte, water, ecologie en cultuurhistorie. Met behulp van die informatie wordt de inrichtingsvariant ‘Open en Natuurlijk’ beoordeeld ten opzichte van de huidige inrichting van de Hegewarren. Met inzicht in het huidige systeem en de effecten van de variant ‘Open en Natuurlijk’ is vervolgens een voorstel voor optimalisaties van deze inrichtingsvariant gedaan.
Belangrijkste doelstelling hierbij is dat veenoxidatie en de nadelige effecten hiervan zo veel mogelijk worden tegengegaan. Ook is rekening gehouden met andere doelstellingen en randvoorwaarden die in het co-creatie proces zijn opgesteld. Aan de hand van de LESA wordt dit jaar verder gewerkt richting een schetsplan

Fietsvriendelijkere Wolwarren en Headammen

De Wolwarren/Headammen is onderdeel van een belangrijke recreatieve fietsverbinding in het Nationaal Park De Alde Feanen. Vanuit de Regiodeal heeft de gemeente €100.000 gekregen om de Wolwarren en Headammen aantrekkelijker te maken voor fietsers.

€ 100.000 is een mooi bedrag maar nog lang niet voldoende om de weginrichting aan te passen. Naast de al beschikbare middelen voor onderhoud heeft de gemeenteraad besloten hiervoor extra geld beschikbaar te stellen.

Voor aanpak van de weg is een ontwerp gemaakt waarbij de weg wordt ingericht als fietsstraat. De weg krijgt een heiderode slijtlaag en bij de kruisingen met De Kooi en de Skeane Heawei komen plateaus. Met aanleg van zes drempels wordt het autoverkeer gestimuleerd de snelheid te beperken tot maximaal 60 km per uur.

Op 6 februari is een inloopbijeenkomst georganiseerd in het Multifunctioneel Centrum in Oudega waar aanwonenden en belanghebbenden van de plannen op de hoogte zijn gesteld en vragen konden stellen. De aannemer is inmiddels al gestart met de uitvoering van de werkzaamheden. Het benodigde onderhoud aan de weg zal plaatsvinden in maart. Ook worden dan de plateaus en drempels aangelegd. In september wordt de weg voorzien van de rode slijtlaag.

Update veebedrijf

Het eerste jaar heeft vooral in het teken gestaan van het klaarmaken van de stal en alle voorzieningen. We zijn nu klaar voor de tweede afkalving dit voorjaar. Daarna start de beweiding weer.

Ook zijn in het afgelopen jaar nieuwe dieren (aanwas) aangevoerd. De dieren zijn, net als de aangekochte veestapel van 2024, geïmporteerd uit Denemarken. Het gaat om 10 kalveren en 10 drachtige pinken.

Update veen-waterbedrijf

De lisdodden die we vorig jaar in juni hebben gezaaid zijn enorm hard gegroeid. Half september hadden we op veel plekken een gewas staan van twee meter hoog, hoewel er ook nog heel wat plekken zijn die nog dicht moeten groeien.

Nu we weer lisdodden hadden, moesten we ervoor zorgen dat de ganzen deze niet gingen opeten. Dit hebben we gedaan door schapen-netten om de velden te zetten en er witte linten overheen te spannen. Dat kost wat werk, maar het heeft goed gewerkt. Dit najaar bleek wel dat de grote planten op de slappe, doorgefreesde bodem erg gevoelig zijn voor wind: er zijn er heel wat omgewaaid. Nog een reden waarom we in het vervolg niet meer zullen frezen bij de inrichting.

Op 13 januari zijn de lisdodden geoogst. Aangezien in de meeste pilots pas na het 2e jaar geoogst kan worden, is dit een mooi resultaat. De eerste lisdoddeveldjes zijn relatief smal aangelegd, zodat we er met de oogst vanaf de zijkant bij kunnen. Zo is de lisdodde met een rupskraan met maaikorf afgeknipt en op wiers gelegd op de dijkjes. Dit is opgepakt door een oppakwagen op brede rups die normaal wordt ingezet voor natuurbeheer. Vervolgens werd de oogst in een (droog)container gestort voor vervoer.

Dit eerste jaar hebben we natuurlijk nog niet veel opbrengst: een kleine 5000 kg versgewicht. Maar dit is genoeg om te kunnen oefenen met de volgende stappen. Een hele belangrijke vervolgstap is het drogen van de oogst. Lisdodde moet na de oogst snel gedroogd worden om te voorkomen dat het gaat broeien. Hiervoor hebben we in de weken rond de Kerst een droogstraat ingericht. Hier wordt met een industriële pelletheater lucht verwarmd, die vervolgens onderin de droogcontainer wordt geblazen. Zo kan het even bewaard worden. In de komende weken voeren we de temperatuur van de heater verder op, zodat schimmels en bacteriën worden gedood door pasteurisatie. Dan kan het langer bewaard worden en is het klaar voor verwerking tot bouwmateriaal.

Conclusie
We hebben nu dus een eerste teeltcyclus doorlopen: zaaien, opgroeien, oogsten en drogen. Nu we weten hoe het kan, gaan we de komende jaren verder werken aan hoe het beter en efficiënter kan. Verder gaan we dit jaar grotere velden aanleggen en inzaaien. Ook gaan we werken met ketenpartners aan het verwerken van lisdodde tot bouwmateriaal.

Projectburo op nr. 15

Het projectbureau op Hegewarren 15 is klaar. Projectmedewerkers kunnen daar nu gaan zitten om te werken en te vergaderen. Ook is dit nu een plek om groepen te ontvangen en werkbezoeken te organiseren.

De afgelopen periode hebben diverse (internationale) gezelschappen de Hegewarren al bezocht om zich te laten informeren over het gebiedsproces en de tijdelijke maatregelen.

Klik op hier om deze nieuwsbrief geheel te lezen.

Meer informatie kijk op de website www.veenweidefryslan.frl/hegewarren